Yoğun stres insanları ruhsal ve fiziksel olarak kötü yönde etkiler. Günlük hayatta yaşadıklarımız strese yol açabilir. Sınavlar, zaman kısıtlamaları, yeni bir ortama girmek gibi bizi baskı altında hissettiren bir gerginlik durumudur. Önemli olan bu durumu kontrol altına alabilmektir. Sürekli ve yoğun stres altında olmak, psikolojik açıdan bizi olumsuz etkilediği gibi, fiziksel olarak da etkiler. Birçok hastalığın nedenleri arasında stres bulunmaktadır.
Stres, kişiyi her zaman kötü yönde etkilemez. Bu, doğal bir reaksiyon olduğu için hafif derecede görülen stres, kişiye enerji vererek harekete geçirir. Yeni bir işe başlamak, evlenmek, şehir değiştirmek, çocuk sahibi olmak gibi etkenler de strese sebep olabilir, ancak bunlara olumlu stresler denir. Bu durumlarda stresli olmak, beklenen ve normal bir durumdur. Olumlu stres, kişilere faydalı olabilir.
İçindekiler →
Stres Belirtileri
Stres belirtileri; duygusal, bedensel, fiziksel ve davranışsal başlıkları altında toplanır.
- Stresin duygusal belirtileri, endişe, sıkıntı hissi, korku, keyifsizlik, huzursuzluk, alıngan ya da sinirli olmak, güvensizlik hissi stresin duygusal yönde gösterdiği belirtilerdir.
- Stresin fiziksel belirtileri, titreme, terleme, hızlı nabız, sıkça tuvalete çıkma, uykusuzluk, iştah kaybı ya da aksine daha çok yeme eğilimi, göğüs ağrısı, ağrı ve yorgunluık, baş dönmesi stresin fiziksel yönde gösterdiği belirtilerdir.
- Stresin düşünsel belirtileri, özgüvensizlik, dikkat eksikliği, gelecek kaygısı, unutkanlık, karamsarlık, karar verme güçlüğü, kötümserlik stresin düşünsel yönde gösterdiği belirtilerdir.
- Stresin davranışsal belirtileri, konuşma zorluğu, dişleri sıkma, sigara ya da alkol kullanımını artırma, bir sebep yokken ağlama, tırnak yeme, içe kapanmak, erteleme davranışı, kendini soyutlamak stresin davranışlar üzerinde gösterdiği belirtilerdir.
Stresle Başa Çıkma Yolları
İnsanlar genelde stres altındayken, stresle nasıl başa çıkabileceğini değil, içinde bulunduğu durumun ne kadar kötü olduğunu düşünür. Bu durum da kişiyi çaresizliğe ve başarısızlığa sürükler.
- Stres altında olunduğunu anlamak önemlidir. İlk anda fark edilmeyebilir, ancak belirtiler çoğaldıkça, stres yoğunlaştıkça fark edilir. Stresin belirtilerinde bahsettiğimiz duygusal, fiziksel, düşünsel ve davranışsal belirtilerin yoğunluğu artabilir. Bu belirtiler strese bir son verilmesi gerektiği sinyalini verir. Stresin normal olduğu kabul edilmeli.
- Stresi azaltmak için nefes egzersizleri kullanılabilir. Derin ve yavaş şekilde nefes alıp vermenin, solunumun vagus sinirini uyardığı kanıtlanmıştır. Bunun yararı da, kan basıncını düşürerek stresin azalmasına yardımcı olmasıdır.
- Kendinizi olumlu cümlelerle ifade etmek, başarılı olduğunuz şeyleri düşünmek, iyi yönlerinize odaklanmak önemlidir (“daha önce başardım”, “bu durumun üstesinden gelebilirim”, “elimden geleni yapacağım” gibi).
- Stres sırasında tüm dikkat, stresin kaynağına yönlendirilir. Bunu kontrol etmek, dikkati başka yöne çekmek, stresin azalmasını sağlar. Temizlik yapmak, çalıştığınız alanı düzenlemek gibi dikkatini başka yöne vermek, sizi strese sokan düşüncelerden uzaklaşmanıza yardımcı olur.
- Stres anında gelecek kaygısı oluşabilir. Bu sebeple geçmişi ya da geleceği değil, o anı düşünmek yararlı olabilir. İçinde bulunduğunuz durumun olumsuz yönlerine odaklanmaktansa, çözüm arayışı içinde olmak daha yararlı olacaktır.
- Kişinin sadece kendisine odaklanması yerine, spor yapmak, yemek yapmak, resim yapmak gibi yeni hobilere ve sosyal projelere odaklanması stresi ortadan kaldırmaya yardımcı olur.
- Kötü bir olayla karşılaşıldığında “neden ben” diye düşünmemeli ve durumu kabullenmeli. Herkesin bizi sevmesini ve anlamasını istemek, herkesi memnun etmeye çalışmak da kişileri yoğun bir strese sokar. Hayatta değiştirebileceğimiz şeyleri değiştirme cesaretine sahip olmak, değiştiremeyeceğimiz şeyleri ise kabullenmek önemlidir.
Us Psikoloji‘yi Instagram sayfasından da takip edebilirsiniz.
